Drieduizend scholieren die spijbelen voor het klimaat omdat ze vinden dat het een prioriteit moet worden voor de politiek. Niet iedereen kon er de voorbije dagen evenveel begrip voor opbrengen.
“Waarom betogen ze niet op een woensdagnamiddag”, was de meest gehoorde reactie. Een gepaste repliek hierop is al gegeven door de initiatiefneemster Anuna De Wever (17) op ‘De Afspraak’ op donderdag: Ze hebben reeds betoogd zonder te spijbelen, maar dat werd compleet genegeerd door de politiek. Inderdaad, de dag na de klimaatmars heeft ons land geweigerd om een ambitiestatement te onderschrijven op de klimaatconferentie in Katowice. Aangezien minderjarigen geen stemrecht hebben, hebben ze geen andere drukkingsmiddel dan (vredevolle) burgerlijke ongehoorzaamheid en daar maken ze gelukkig ook gebruik van.
Toch waren de criticasters zeer snel daar om de acties van de scholieren te veroordelen. Geert Noels vergelijkt op twitter de acties van de klimaatspijbelaars zelfs met de acties van Schild & Vrienden. Als we klimaatspijbelaars oké vinden, waarom dan de Marrakech-betoging van Schild & Vrienden niet? We willen wijzen op een klein, subtiel verschil tussenbeide: Schild & Vrienden roept op tot rassenhaat, terwijl klimaatspijbelaars de politici wijzen in de richting van de wetenschappelijke evidentie rond het klimaat. Dat Noels in een andere tweet de klimaatactie van de scholieren linkt aan afval dat door onbekenden op festivals wordt achtergelaten, is zo laag bij de grond dat we er zelfs geen woorden aan zullen vuilmaken. Alleen hopen we dat het hiermee ook duidelijk is welke visie hij heeft over het onderwijs. Want dit gaat wel degelijk over het onderwijs.
Excellent onderwijs
Zo gaven meer genuanceerde stemmen reeds aan dat ze wel begrip hebben voor de acties van leerlingen, maar dat ze zich zorgen maken over de studieresultaten van de leerlingen. Is het niet beter dat ze studeren in plaats van te spijbelen? Deze vraag veronderstelt dat de spijbelacties geen waardevolle vorm van onderwijs kunnen zijn. Niets is minder waar. Ja, kwaliteitsvol onderwijs gaat over kwalificatie (we moeten kunnen lezen, schrijven en rekenen) en het gaat inderdaad ook over socialisatie (we moeten de bestaande regels, waarden en normen leren). Maar excellent onderwijs maakt ook ruimte voor iets anders: innovatie en vernieuwing door de lerende zelf, dit soms tegen de bestaand orde in.
Disruptief burgerschap
De Nederlandse pedagoog Geert Biesta spreekt in dit verband van de subjectificatie-functie van het onderwijs, dus over persoonsvorming of subjectsvorming, die hij naast de kwalificatie en socialisatiefuncties plaatst. Wij noemen het disruptieve burgerschapseducatie of kritisch tegen-burgerschap. Wij zien dat niet als een intentioneel doel of functie van het onderwijs. We kunnen immers niet in de eindtermen opnemen dat leerlingen moeten spijbelen.
We kunnen wel ruimte maken voor disruptieve burgerschapseducatie opdat leerlingen zoals Anuna De Wever, Kyra Gantois en en Greta Thunberg hun stem kunnen laten horen. In een land waar jonge mensen volgens internationaal vergelijkend onderzoek zich eerder als passieve burgers gedragen, zijn zulke acties misschien zelfs nog waardevoller.
Kortom, politici die aan leerlingen vragen om woensdagnamiddag actie te ondernemen, begrijpen duidelijk niet hoe burgerlijke ongehoorzaamheid of disruptief tegen-burgerschap werkt. Deze stemmen willen de leerlingen temmen, enkel maar kwalificatie meegeven en socialiseren in de bestaande orde. Maar wanneer het over klimaat gaat, is de bestaande orde net het probleem. Wij juichen daarom de acties van klimaatspijbelaars alleen maar toe: hun kritisch en disruptief burgerschap is voor ons een teken van excellent onderwijs en geen luxeverzuim. Laat dat laatste, omwille van de goedkopere vliegtuigtickets net voor een vakantie, nu ook niet het beste idee zijn wanneer het om duurzaamheid gaat.
Orhan Agirdag is professor Onderwijs en Samenleving aan de KU Leuven
Ellen Claes is professor Burgerschapsvorming aan de KU Leuven
“Waarom betogen ze niet op een woensdagnamiddag”, was de meest gehoorde reactie. Een gepaste repliek hierop is al gegeven door de initiatiefneemster Anuna De Wever (17) op ‘De Afspraak’ op donderdag: Ze hebben reeds betoogd zonder te spijbelen, maar dat werd compleet genegeerd door de politiek. Inderdaad, de dag na de klimaatmars heeft ons land geweigerd om een ambitiestatement te onderschrijven op de klimaatconferentie in Katowice. Aangezien minderjarigen geen stemrecht hebben, hebben ze geen andere drukkingsmiddel dan (vredevolle) burgerlijke ongehoorzaamheid en daar maken ze gelukkig ook gebruik van.
Toch waren de criticasters zeer snel daar om de acties van de scholieren te veroordelen. Geert Noels vergelijkt op twitter de acties van de klimaatspijbelaars zelfs met de acties van Schild & Vrienden. Als we klimaatspijbelaars oké vinden, waarom dan de Marrakech-betoging van Schild & Vrienden niet? We willen wijzen op een klein, subtiel verschil tussenbeide: Schild & Vrienden roept op tot rassenhaat, terwijl klimaatspijbelaars de politici wijzen in de richting van de wetenschappelijke evidentie rond het klimaat. Dat Noels in een andere tweet de klimaatactie van de scholieren linkt aan afval dat door onbekenden op festivals wordt achtergelaten, is zo laag bij de grond dat we er zelfs geen woorden aan zullen vuilmaken. Alleen hopen we dat het hiermee ook duidelijk is welke visie hij heeft over het onderwijs. Want dit gaat wel degelijk over het onderwijs.
Excellent onderwijs
Zo gaven meer genuanceerde stemmen reeds aan dat ze wel begrip hebben voor de acties van leerlingen, maar dat ze zich zorgen maken over de studieresultaten van de leerlingen. Is het niet beter dat ze studeren in plaats van te spijbelen? Deze vraag veronderstelt dat de spijbelacties geen waardevolle vorm van onderwijs kunnen zijn. Niets is minder waar. Ja, kwaliteitsvol onderwijs gaat over kwalificatie (we moeten kunnen lezen, schrijven en rekenen) en het gaat inderdaad ook over socialisatie (we moeten de bestaande regels, waarden en normen leren). Maar excellent onderwijs maakt ook ruimte voor iets anders: innovatie en vernieuwing door de lerende zelf, dit soms tegen de bestaand orde in.
Disruptief burgerschap
De Nederlandse pedagoog Geert Biesta spreekt in dit verband van de subjectificatie-functie van het onderwijs, dus over persoonsvorming of subjectsvorming, die hij naast de kwalificatie en socialisatiefuncties plaatst. Wij noemen het disruptieve burgerschapseducatie of kritisch tegen-burgerschap. Wij zien dat niet als een intentioneel doel of functie van het onderwijs. We kunnen immers niet in de eindtermen opnemen dat leerlingen moeten spijbelen.
We kunnen wel ruimte maken voor disruptieve burgerschapseducatie opdat leerlingen zoals Anuna De Wever, Kyra Gantois en en Greta Thunberg hun stem kunnen laten horen. In een land waar jonge mensen volgens internationaal vergelijkend onderzoek zich eerder als passieve burgers gedragen, zijn zulke acties misschien zelfs nog waardevoller.
Kortom, politici die aan leerlingen vragen om woensdagnamiddag actie te ondernemen, begrijpen duidelijk niet hoe burgerlijke ongehoorzaamheid of disruptief tegen-burgerschap werkt. Deze stemmen willen de leerlingen temmen, enkel maar kwalificatie meegeven en socialiseren in de bestaande orde. Maar wanneer het over klimaat gaat, is de bestaande orde net het probleem. Wij juichen daarom de acties van klimaatspijbelaars alleen maar toe: hun kritisch en disruptief burgerschap is voor ons een teken van excellent onderwijs en geen luxeverzuim. Laat dat laatste, omwille van de goedkopere vliegtuigtickets net voor een vakantie, nu ook niet het beste idee zijn wanneer het om duurzaamheid gaat.
Orhan Agirdag is professor Onderwijs en Samenleving aan de KU Leuven
Ellen Claes is professor Burgerschapsvorming aan de KU Leuven
RSS-feed